Zakonom o radu u članu 199. propisano je da poslodavac može sa određenim licem da zaključi ugovor o delu, radi obavljanja poslova koji su van delatnosti poslodavca, a koji imaju za predmet samostalnu izradu ili opravku određene stvari, samostalno izvršenje određenog fizičkog ili intelektualnog posla.
Ugovor o delu može da se zaključi i sa licem koje obavlja umetničku ili drugu delatnost u oblasti kulture u skladu sa zakonom uz uslov da takav ugovor mora da bude u saglasnosti sa posebnim kolektivnim ugovorom za lica koja samostalno obavljaju delatnost u oblasti umetnosti i kulture, ako je takav kolektivni ugovor zaključen.
Ugovor o delu se zaključuje u pisanom obliku.
Osnovne karakteristike ugovora o delu:
• ugovor se može zaključiti samo za obavljanje poslova van delatnosti poslodavca (ne može se zaključiti za poslove iz oblasti registrovane delatnosti poslodavca),
• ugovor se može zaključiti sa svakim fizičkim licem (nezaposlenim, penzionerom, studentom, licima koji obavljaju samostalnu ili poljoprivrednu delatnost, zaposlenim kod drugog poslodavca ili licem koje je u radnom odnosu kod istog poslodavca),
• vreme rada nije predmet zaključivanja ugovora, već posao koji se obavlja za koji se može ugovoriti rok,
• početak i završetak posla (znači obavljanje određenog posla na osnovu ugovora o delu nije vremenski ograničeno),
• ugovor se zaključuje u pisanoj formi,
• ugovorom o delu zaključenim sa fizičkim licem, ugovara se visina naknade za rad, kao i druga prava i obaveze ugovornih strana,
• za rad po osnovu ugovora o delu ne proizilaze prava, obaveze i odgovornosti po osnovu radnog odnosa,
• ako se, pored naknade za rad, ugovorom o delu utvrde i druga primanja koja će poslodavac da isplaćuje tom licu, npr. naknada troškova prevoza na rad i sa rada, naknada troškova službenog putovanja ili naknada za ishranu, isplata tih troškova ima karakter ugovorene naknade na koje se plaćaju porez i doprinosi kao na naknadu za rad.
Isplata naknade invalidskom penzioneru i mogućnost ukidanja invalidske penzije
Vrlo često postavljeno pitanje odnosi se na to – da li je dozvoljeno zaključivanje ugovora o delu sa korisnikom invalidske penzije i da li bi po tom osnovu korisnik invalidske penzije izgubio pravo na invalidsku penziju?
Po ovom pitanju Ministarstvo rada, zapošljavanja i socijalne politike dalo je mišljenju br. 011-00-253/2007-02 od 25.4.2007. godine:
„Prema članu 96. Zakona o penzijskom i pisano je da se postupak za utvrđivanje promena u stanju invalidnosti može pokrenuti i po službenoj dužnosti od strane Fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje. Ako u tom postupku, organ veštačenja utvrdi da je došlo do promena u stanju invalidnosti korisnika invalidske penzije, odnosno da je sposoban za obavljanje svog ili drugog posla prestaje mu pravo na invalidsku penziju.
Prema tome, korisnik invalidske penzije usled promena u stanju invalidnosti može da započne obavljanje određenih poslova. Međutim, ako bi došlo do pokretanja postupka utvrđivanja promena u stanju invalidnosti i ako bi organ veštačenja utvrdio da je sposoban za obavljanje svog ili drugog posla, prestalo bi mu pravo na invalidsku penziju.“